Саветы педагога-псіхолага

    Часто родители задают воспитателям вопрос: «Почему ребенок идет в детский сад со слезами и когда этот «ужас» закончится?» Действительно, у большей части детей младших групп адаптация к ДОУ проходит болезненно: малыши долго не могут привыкнуть к детскому саду, устраивают истерики, некоторых от мам по утрам приходиться «оттаскивать».

      Попробуем разобраться, почему так происходит и как облегчить адаптацию ребят в детском саду. Детям любого возраста очень непросто начинать посещать детский сад. Каждый из них проходит период адаптации к детскому саду.  Вся жизнь ребёнка кардинальным образом меняется. В привычную, сложившуюся жизнь в семье буквально врываются изменения:  чёткий режим дня, отсутствие родных и близких, постоянное присутствие сверстников, необходимость слушаться и подчиняться незнакомым взрослым, резко уменьшается количество персонального внимания.

    Ребёнку необходимо время, чтобы адаптироваться к этой новой жизни в детскому саду.    

     Для каждого родителя именно его ребёнок самый лучший, самый умный. Но вот его отдают в детский сад. Естественно, у мамы с папой возникают первые переживания, связанные с садом. А как ребёнок привыкнет? Понравится ли ему?

     Дети привыкают к детскому саду по-разному: кто-то с первых дней ходит в детсад с радостью, но, это скорее исключение из правил, а кто-то не может успокоиться целый день и родителей вечером встречает ревами. Чаще всего у 2-3-х летних малышей расставание с мамой сопровождается слезами, а потом они отвлекаются на игрушки и успокаиваются. И это нормально.

Вопрос: «Когда ребенок привыкнет к детсаду и перестанет плакать». Пройдет время и адаптационный период завершится. Вот только длительность этого периода у каждого будет своя. Все зависит от степени адаптации детей.

Адаптация — это приспособление или привыкание организма к новой обстановке. Для  ребенка детский садик, несомненно, является еще неизвестным пространством, с новым окружением и   отношениями. Этот процесс требует больших затрат психической энергии и часто проходит с напряжением, а то и перенапряжением психических и физических сил организма.   

• Легкая. Длится от 1 до 16 дней.
• Средняя. Длится от 16 до 32 дней.
• Тяжелая. Может длиться до 64 дней.

    Тип тяжелой или неблагоприятной адаптации характеризуется потерей в весе или внезапным, без каких-то видимых причин, кратковременным повышением температуры. Стресс разрушает защитные барьеры малыша, извращает ряд важных физиологических реакций, необходимых для поддержки состояния здоровья, и — нет больше защитного панциря, защищающего от всех болезней. От любого дуновения ветерка ребенок заболеет, произойдет срыв адаптации, а после срыва ему придется адаптироваться заново.

    Тип легкой адаптации характеризуется привыканием к новой обстановке — в течение полумесяца, а изменения, которые видны в поведении ребенка, кратковременны и незначительны, поэтому ребенок не болеет.

 Промежуточный вариант — средней тяжести течение периода различных адаптационных изменений в детском организме характеризуется сроком адаптации — больше месяца, иногда во время нее возможны заболевания без каких-либо осложнений.

Причины, почему ребенок не может привыкнуть к детскому саду

Чтобы мамам было легче расставаться со своими дочками и сыночками по утрам, рассмотрим причины, по которым дети плачут. Устраните их — слезы исчезнут.

• Ребенок не подготовлен к посещению детского сада:
• не сформированы культурно-гигиенические навыки;
• он не умеет самостоятельно играть с игрушками;
• режим в семье не совпадает с режимом ДОУ.
• Состояние здоровья. Болезненному ребенку адаптироваться в новых условиях тяжелее, чем здоровому.
• Биологические причины:
• сильный токсикоз у мамы в период беременности;
• осложнения при родах;
• болезни в первые три месяца жизни.
• Индивидуальные причины. Некоторые малыши в первый день посещения дошкольного учреждения ведут себя тихо и спокойно, а на 2-3 день начинают плакать, другие — наоборот, в первые дни устраивают истерики, а потом их поведение нормализуется.
• Условия жизни в семье. Если ребенка возили к родственникам, посещали с ним знакомых, брали с собой в путешествия, то он гораздо быстрее привыкнет к новой обстановке детского сада.
• Ограниченное общение со сверстниками. Труднее всего адаптируются дети, круг общения которых был сведен к минимуму «мама-бабушка-папа». У таких малышей большое количество детей вызывает страх, желание спрятаться куда-нибудь, чтобы побыть одному.

Как надо родителям готовить ребенка к поступлению в детский сад.

•  «Раскройте секреты» малышу возможных навыков общения с детьми и взрослыми людьми.
• Настройте малыша как можно положительнее к его поступлению в детский сад.
• Не обсуждайте при малыше волнующие Вас проблемы: ребенок не слушая, слушает.
• Готовьте Вашего ребенка к временной разлуке с Вами и дайте понять ему, что это неизбежно лишь только потому, что он уже большой.
• Все время объясняйте ребенку, что он для Вас, как прежде, дорог и любим.
• Учите ребенка дома всем необходимым навыкам самообслуживания.
• Введите режимные моменты детского сада в домашний режим дня.
• Повысьте роль закаливающих мероприятий. Они не защитят от инфекционных заболеваний, но уменьшат вероятность возникновения возможных осложнений.
• Не угрожайте ребенку детским садом как наказанием за детские грехи, а также за его непослушание.
• Не нервничайте и не показывайте свою тревогу накануне поступления ребенка в детский сад или в случаях, если ребенок заболевает: ребенок фиксирует родительские способы реагирования и включает их в собственную модель и стиль поведения.
• Настраивайте ребенка на мажорный лад. Внушайте ему, что это очень здорово, что он дорос до сада и стал таким большим.
• Забирайте первое время пораньше домой, создайте спокойный, бесконфликтный климат для него в семье.
• Уменьшайте нагрузку на нервную систему: на время прекратите походы в цирк, в театр, в гости и другие многолюдные и шумные места, сократите просмотр телепередач.
• Не кутайте ребенка, а одевайте в соответствии с температурой в группе.
• Не надо в присутствии ребенка плохо говорить о детском саде или обсуждать связанные с ним проблемы.
• «Наказывать» ребенка детским садом и в числе последних забирать его домой.
• Мешать его контактам с детьми в группе: значимый взрослый, оставаясь в группе наблюдать за своим ребенком порождает ситуацию двойственности, которая усугубляет в ребенке качество нерешительности и препятствует возможности обучиться спонтанному поведению в новой обстановке.

Способы, позволяющие уменьшить стресс ребёнка.

    Несложные действия способны уменьшить тревожность и положительно повлиять на адаптацию ребёнка к новым жизненным условиям.

Так, рекомендуется приучать ребёнка к детскому саду постепенно. Родителям стоит заранее подготовить себя и малыша к первому дню посещения дошкольного учреждения. Необходимо заранее создавать дома для ребёнка режим дня (сон, игры и приём пищи),   соответствующий режиму дошкольного учреждения.

 - В выходные стоит придерживаться режима дня, принятого в дошкольном учреждении, повторять все виды деятельности, которым малыш уже обучился.

Придерживаясь данного совета все режимные моменты в группе не вызовут у вашего ребенка реакции протеста, что в свою очередь положительным образом скажется на его поведении.

 - Желательно дома укладывать ребёнка спать пораньше, побыть с ним подольше перед сном, поговорить о садике, рассматривая все положительные моменты.

 - В первые дни не следует оставлять малыша в детском саду больше двух часов. Время пребывания нужно увеличивать постепенно.

По прошествии 2-3 недель (данный период индивидуален для каждого ребёнка), учитывая желание малыша и рекомендации воспитателя можно оставить его на целый день в дошкольном учреждении.

 - Если малыш плачет, стоит взять его на руки, успокоить – вероятно, ему не хватает прикосновений мамы, которых совсем недавно было намного больше. Но будьте внимательными – не стоит самим «расчувствоваться», ведь дети на интуитивном уровне чувствуют какое настроение у родителей. Этим вы сами можете навредить своему малышу.

 - Каждый раз после прихода из детского сада необходимо спрашивать ребёнка о том, как прошёл день, какие он получил впечатления (если ваш малыш сможет с вами объясниться). Обязательно нужно акцентировать внимание ребёнка на положительных моментах, так как родители такими короткими замечаниями способны сформировать у них позитивное отношение к дошкольному учреждению.

Ошибки родителей, затрудняющие адаптацию ребенка

Чего нельзя делать маме с папой в период адаптации ребенка 2-3 лет к садику:

• Нельзя пугать ребенка. Часто родители пугают своих детей детсадом: «Вот не будешь слушаться меня — пойдешь завтра в садик». Задумайтесь, разве место, которым пугают, способно вызвать позитивные эмоции?
• Нельзя наказывать за слезы при расставании. Никогда не сердитесь на ребенка за то, что он не хочет идти в детсад и плачет. Это вполне нормальная реакция для детей 2-3 лет. Лучше поцелуйте, обнимите его и еще разок уверьте, что вы его очень любите и обязательно заберете из детсада.
• Нельзя обещать ребенку то, что потом не сможете выполнить. Например, если мама сказала, что заберет сразу после обеда, то она должна так и поступить. Из-за не выполненного обещания у детей часто случаются истерики. Как же тут не плакать, если мама обещала и не пришла, может она собирается оставить в садике на ночь. Таким образом, можно навсегда потерять доверие ребенка. Лучше говорить конкретно, что забрать сможете только вечером и не давать «пустых» обещаний.

    Когда речь идет об адаптации ребенка к саду, часто говорят о том, как трудно малышу и какая ему нужна помощь. Но «за кадром» почти всегда остаются родители, которые находится в не меньшем стрессе и переживаниях! Они тоже остро нуждаются в помощи и почти никогда ее не получают.

     Часто мамы и папы не понимают, что с ними происходит, и пытаются игнорировать свои эмоции. Но не стоит этого делать. Вы имеете право на все свои чувства, и в данном случае они являются естественными. Поступление в сад — это момент отделения ребенка от родителей, и это испытание для всех. У мамы и папы  тоже «рвется» сердце, когда они видит, как переживает малыш, а ведь в первое время он может заплакать только при одном упоминании, что завтра придется идти в сад.

Чтобы помочь себе, нужно:

• быть уверенными, что посещение сада действительно нужно семье. Например, когда маме просто необходимо работать, чтобы вносить свой вклад (порой единственный) в доход семьи. Иногда мамы отдают ребенка в сад раньше, чем выходят на работу, чтобы помочь ему адаптироваться, забирая пораньше, если это будет нужно. Чем меньше сомнений в целесообразности посещения сада, тем больше уверенности, что ребенок рано или поздно обязательно справится. И малыш, реагируя именно на эту уверенную позицию, адаптируется гораздо быстрее.
•   поверить, что малыш на самом деле вовсе не «слабое» создание. Адаптационная система ребенка достаточно сильна, чтобы это испытание выдержать, даже если слезы текут рекой. Парадоксально, но факт: хорошо, что ребёнок плачет! Поверьте, у него настоящее горе, ведь он расстается с самым дорогим человеком — с мамой! Он пока не знает, что вы обязательно придете, еще не установился режим. Но вы-то знаете, что происходит, и уверены, что заберете малыша из сада. Хуже, когда ребенок настолько зажат тисками стресса, и у него не получается плакать. Плач — это помощник нервной системы, он не дает ей перегружаться. Поэтому не бойтесь детского плача, не сердитесь на ребенка за «нытье». Конечно, детские слезы заставляют вас переживать, но вы тоже обязательно справитесь.
• воспользоваться помощью. В детском саду есть психолог. Этот специалист предлагает помощь не только (и не столько!) ребенку, сколько его родителям, рассказав о том, как проходит адаптация, и уверив, что в саду действительно работают люди, внимательные к детям. Иногда родителям очень нужно знать, что ребенок быстро успокаивается после ее ухода, и такую информацию даёт психолог, наблюдающий за детьми в процессе адаптации, и воспитатели.
• заручиться поддержкой. Вокруг вас родители, переживающие те же чувства в этот период. Поддерживайте друг друга, узнайте, какие «ноу-хау» есть у каждого из вас в деле помощи малышу. Вместе отмечайте и радуйтесь успехам детей и самих себя.

   В заключение еще один важный совет родителям: старайтесь приходить за ребенком раньше, чтобы он не оставался одним из последних в группе, поддерживайте его во всем, хвалите за маленькие достижения, чаще улыбайтесь, сохраняйте спокойствие и скоро вы заметите, что ребенок начал ходить в детский сад с удовольствием. 

Павага!

Мы часам проста можам сказаць дзіцяці: «А лепш ты нічога не мог прыдумаць? У цябе наогул галава на плячах ёсць? »І гэтак далей. Кожны раз, калі мы вымаўляем што-небудзь падобнае, мы руйнуецца станоўчы вобраз сына ці дачкі.

Пагрозы!

«Калі ты яшчэ раз зробіш - ты ў мяне атрымаеш!», «Калі ты яшчэ раз стукнеш браціка, я цябе ...» Кожны раз, калі мы так гаворым, мы вучым дзіцяці баяцца і ненавідзець нас. Пагрозы цалкам бескарысныя - яны не паляпшаюць паводзін.

Абяцанні!

Добра знаёма: дзіця правініўся, а мама яму кажа: «Паабяцай, што больш ніколі-ніколі так рабіць не будзеш» - і атрымлівае, вядома, абяцанне. А праз паўгадзіны дзіця паўтарае сваю хітраванне. Мама пакрыўджаная і засмучаная: «Ты ж абяцаў!» Яна проста не ведае, што абяцанне нічога не значыць для маленькага дзіцяці. Абяцанне, як і пагроза, ставяцца да будучыні. А дзіця жыве толькі ў сучаснасці. Калі ён адчувальны і совестлив, то вымагання абяцанняў будзе развіваць у ім пачуццё віны, а калі ён ня адчувальны, гэта толькі навучыць яго цынізму: слова - гэта адно, а справа - зусім іншае.

Апека!

Залішняя апека прывучае дзіця да думкі, што сам ён нічога рабіць не можа. Многія бацькі недаацэньваюць магчымасцяў дзяцей штосьці рабіць самастойна. Прыміце як дэвіз: «Ніколі не рабі за дзіця тое, што ён можа зрабіць сам».

Паслушэнства!

Уявіце, што муж (жонка) кажа вам: «Кінь усё і зараз жа згатуй мне кавы». Як вам гэта спадабаецца? Сапраўды гэтак жа вашаму дзіцяці не падабаецца, калі ад яго патрабуюць, каб ён неадкладна пакінуў свой занятак, лепш папярэдзіць яго загадзя: «Хвілін праз дзесяць будзем абедаць», тады мы цалкам можам дазволіць яму пабурчэць няшмат: «Я яшчэ пагуляю». Сляпое безумоўнае падпарадкаванне характэрна для марыянеткі, але яно не спрыяе фармаванню незалежнага, самастойнага чалавека.

Патаканне!

Гаворка пра ўсёдазволенасці. Дзеці адразу адчуюць, што бацькі баяцца быць цвёрдымі, калі яны пераступаюць мяжы дазволенага, баяцца сказаць ім «не». Гэта ўсяляе ў іх упэўненасць, што ўсе правілы гумовыя - варта трошкі папрацаваць, і яны расцягнуцца. Такое можа спрацоўваць ў рамках сям'і, але за яе межамі дзіцяці чакаюць горкія расчараванні. Патураць дзіцяці - значыць, пазбаўляць яго магчымасці вырасці прыстасаваным да жыцця чалавекам.

Будзьце паслядоўныя!

У суботу ў мамы добры настрой і яна дазваляе сыну парушаць ўсе правілы (ці нейкія з іх). У панядзелак, калі ён робіць тое ж самае, яна «навальваецца на яго, як тона цэглы». Уявіце сябе на месцы свайго дзіцяці. Як бы вы навучыліся вадзіць машыну, калі б у панядзелак аўторак і чацвер чырвонае святло азначаў «стоп», а ў сераду і суботу - «можна працягваць рух»? Дзецям неабходная паслядоўнасць у патрабаваньнях. Яны павінны ведаць, чаго ад іх чакаюць. Бязладнасць у дазволах і забаронах гэтаму не спрыяе.

Патрабуйце згодна з узростам дзіцяці!

Не патрабуйце ад дзіцяці сталасці паводзін, на якую ён яшчэ не здольны. Памятаеце, на ўсё свой час! У той жа час памятайце, што яму ўжо па сілах! Размяркоўвайце ў сям'і абавязкі і адказнасць за іх!

Прыслухайцеся да сваіх слоў!

Кожны дзень тысячы слоў вымовы выплюхваюцца на нашых дзяцей. Калі ўсе іх запісаць на магнітафон і пракруціць мамам і татам, то яны будуць здзіўлены. Чаго толькі яны не гавораць сваім дзецям! Пагрозы, насмешкі, бурчанне, цэлыя лекцыі пра мараль ... Пад уплывам слоўнага патоку дзіця «адключаецца». Гэта для яго адзіны спосаб абароны і ён хутка яго асвойвае. А паколькі адключыцца цалкам ён не можа, то адчувае пачуццё віны, а гэта развівае адмоўную самаацэнку. Усе «маралі» у канчатковым выніку для дзіцяці зводзяцца да такіх схемах: «Тое, што ты зрабіў, - гэта дрэнна. Ты дрэнны, таму што гэта зрабіў. Як ты мог так паступіць пасля ўсяго добрага, што тата (мама) зрабіў (а) для цябе? »

Памятаеце аб праве дзіцяці заставацца дзіцём!

Уявіце сабе, што вы - педагагічны геній і выхавалі ўзорнага дзіцяці: ціхага, заўсёды паважлівага да дарослых, які ніколі не бунтуе і не выходзіць з-пад кантролю, робіць усё, што дарослыя ад яго хочуць. У яго няма адмоўных пачуццяў да чаго-небудзь і да каго-небудзь, ён высокоморален, совестлив і акуратны, ніколі нікога не падманвае. Але, можа быць, тады мы маем справу з маленькім дарослым? Псіхолагі лічаць, што «ўзорны» дзіця - ня шчаслівы дзіця. Гэта дзіця пад маскай. Ён схаваў сваё "я" пад абалонку, а ўнутры ў яго вельмі сур'ёзныя эмацыйныя праблемы.

Выхоўваючы дзяцей, развіваючы іх самадысцыпліну, давайце не забываць, што яны ўсё ж такі дзеці. Давайце пакінем за імі гэта права!

І яшчэ пару правілаў ...

Усе бацькі выхоўваюць дзяцей у меру свайго ўмення і разумення жыцця і рэдка задумваюцца аб тым, чаму ў пэўных сітуацыях паступаюць так, а не інакш. Аднак у кожнай мамы ў жыцці бываюць моманты, калі паводзіны каханага дзіцяці ставіць у тупік. А можа быць, самі дарослыя, ужываючы радыкальныя метады выхавання, робяць нешта такое, з-за чаго потым бывае сорамна. У сваіх памылках вы не самотныя, усе бацькі іх час ад часу здзяйсняюць. Але заўсёды лепш вучыцца на чужых памылках, ці не праўда?

1. Не чакайце, што Ваш дзіця будзе такім, як Вы. Ці - як Вы хочаце. Дапамажыце яму стаць не Вамі, а сабой.

2. Не спаганяць на дзіцяці свае крыўды: што пасееш, то і ўзыдзе.

3. Не патрабуйце ад дзіцяці платы за ўсё, што Вы для яго робіце: Вы далі яму жыццё - як ён можа Вас аддзячыць? Ён дасць жыццё іншаму, - гэта незваротны закон падзякі.

4. Не думайце, што дзіця Ваша ўласнасць - ён асоба.

5. Не ставіцеся да яго праблем пагардліва.

6. Не прыніжайце!

7. Не мучце сябе, калі не можаце чагосьці зрабіць для свайго дзіцяці. Мучце, калі можаце і не робіце!

8. Памятаеце: для дзіцяці зроблена недастаткова, калі не зроблена ўсё.

9. Паважайце чужога дзіцяці. Не рабіце чужому тое, што не хацелі б, каб іншыя зрабілі Вашаму.

10. Любіце свайго дзіцяці любым: неталантливым, няўдалым, дарослым. Размаўляючы з ім, радуйцеся, таму што дзіця - гэта свята, які з Вамі.

Бацькам на заметку:

У актыўных бацькоў - актыўныя дзеці.

Тлумачце свайму дзіцяці, што імідж чалавечага цела, навязваемы сродкамі масавай інфармацыі, не рэалістычны. Здаровыя цела бываюць самых розных памераў і формаў.

Даследаванні паказваюць, што важную ролю ў фарміраванні самаацэнкі дачок гуляюць іх бацькі.

Дзеці пераймаюць звычкі здаровага ладу жыцця ад сваіх бацькоў. Што тычыцца здаровага харчавання, фізічнай актыўнасці і самаацэнкі, будзьце свайму дзіцяці узорам для пераймання.

Выкарыстаны матэрыялы сайта выхаваўчай работы ДУА «Гімназія №7 г. Мінска» «ОКНА» blog.gymn7.minsk.edu.by 

Страх - гэта эмоцыя, пра якую многія людзі думаюць з жахам. Магчыма таму, што эмоцыя страху сама па сабе выклікае жах, яна перажываецца намі досыць рэдка. І ўсё ж страх - рэальная частка нашага жыцця. Чалавек можа перажываць страх у розных сітуацыях, але ўсе гэтыя сітуацыі маюць адну агульную рысу: яны адчуваюцца, ўспрымаюцца чалавекам як сітуацыі, у якіх пад пагрозу пастаўлена яго спакой і бяспека.

Разам з паняццем страх часцяком мы чуем паняцце фобія. У чым жа розніца? Фобіі - гэта тыя ж страхі, але выяўленыя больш моцна і пераследваюцца чалавека пастаянна. Слова фобія паходзіць ад грэцкага «Фобас» - страх. У псіхалогіі фобіямі называюць дакучлівыя, некантралюемыя, ірацыянальныя, неадэкватныя існым становішчы спраў страхі, якія ахопліваюць чалавека ў пэўнай абстаноўцы і суправаджаюцца адчуваннем прыгнечанасці, вегетатыўнымі дысфункцыямі (пачашчанае і ясна адрозніваць сэрцабіцце, падвышаны або паніжаны ціск, багаты пот, дрыжыкі, страўнікавыя засмучэнні, дрыжыкі канечнасцяў і вуснаў, а часам і ўсяго цела і да т.п.). Іншымі словамі, калі страх надыходзіць часта, становіцца дакучлівым, дрэнна паддаецца кантролю з боку зведвае страх, жаданне пазбягаць прадмета або сітуацыі выклікае страх больш вялікае, ці ён мае пад сабой мала падстаў, парушае самаадчуванне і дзейнасць чалавека, то гэта фобія. Хоць звычайна моцны страх, які замінае чалавеку нармальна жыць, ўжо называюць фобіяй.

Існуе мноства відаў фобій, вось некаторыя з іх: арахнофобия - страх павукоў; кинофобия - страх сабак; офидофобия - страх змей; аквафобия, гідрафобны - страх вады, плавання; акрофобия - страх вышыні; никтофобия - страх ночы, цемры; гематофобия - страх выгляду крыві; охлофобия - страх натоўпу, перапоўненых месцаў; танатофобия - страх смерці і інш.

Гэта далёка не поўны пералік фобій. Тым не менш, ён дазваляе скласці ўяўленне пра тое, наколькі шырока распаўсюджаныя фобические засмучэнні ў наш час.

Дык якія ж могуць быць прычыны ўзнікнення страху. Прычынамі страху могуць быць падзеі, умовы або сітуацыі, якія з'яўляюцца пачаткам небяспекі. Як паказвае Дж. Боулби, прычынай страху можа быць адсутнасць чаго-небудзь, што забяспечвае бяспеку. Страх можа мець сваім прадметам якога-небудзь чалавека або аб'ект. Часам страх не звязаны ні з чым канкрэтным, такія страхі перажываюцца як беспрадметнасьцю. Страх можа выклікацца пакутай, гэта звязана з тым, што ў дзяцінстве сфармаваліся сувязі паміж гэтымі пачуццямі.

Існуе некалькі прычын узнікнення страху. Першая і найбольш зразумелая прычына - канкрэтны выпадак, які напалохаў чалавека (ўкусіла сабака, затрымаўся ў ліфце). Такія страхі лягчэй за ўсё паддаюцца карэкцыі. Але не ва ўсіх людзей развіваецца ўстойлівы, прыкметны навакольным страх. Шмат у чым гэта залежыць ад асаблівасцяў характару чалавека (трывожнасць, недаверлівасць, песімізм, няўпэўненасць у сабе, залежнасць ад іншых людзей і г.д.).

Самыя распаўсюджаныя - гэта выклікання страхі, якія ідуць да нас з дзяцінства. Іх крыніцы - дарослыя (бацькі, бабулі, выхавальнікі), якія міжвольна, часам занадта эмацыйна, папярэджваюць дзіцяці пра небяспеку, часта нават не звярнуўшы ўвагі на тое, што напалохала дзіцяці больш: сама сітуацыя або рэакцыя на яе дарослага. Дзіця пачынае адчуваць трывогу, і, натуральна, што ў яго ўзнікае рэакцыя страху, якая можа замацавацца і распаўсюдзіцца на зыходныя сітуацыі. Такія страхі могуць зафіксавацца на ўсё жыццё.

Яшчэ адна з найбольш частых прычын страху - дзіцячая фантазія. Дзіця нярэдка сам прыдумляе сабе прадмет страху. Дзеці баяцца цемры, але кожнае дзіця па-рознаму рэагуе на такія фантазіі: хто-то адразу іх забудзе і супакоіцца, а ў каго-то гэта можа прывесці да непапраўных наступстваў.

Пачуццё страху можа сфармавацца з-за унутрысямейных канфліктаў. Вельмі часта дзіця адчувае віну за канфлікты бацькоў або баіцца апынуцца іх прычынай. Нярэдка прычынай страху становяцца ўзаемаадносіны з аднагодкамі. Калі калектыў не прымае дзіцяці, яго крыўдзяць, то цалкам верагодна, што ён баіцца быць прыніжаным.

Таксама страхі могуць з'яўляцца з-за наяўнасці больш сур'ёзнага засмучэнні - неўрозу, якое павінны дыягнаставаць і лячыць медыцынскія работнікі. Праявай неўрозу можна лічыць тыя страхі, якія не зьяўляюцца нормай на пэўным узроставым этапе развіцця, або вельмі моцнае праява страхаў, якія ўваходзяць у паняцце нормы.

Што тычыцца вывучэння страхаў ў падлеткавым узросце, то ў дзяўчынак падлеткавы ўзрост больш насычаны страхамі, чым у хлопчыкаў, адлюстроўваючы іх вялікую схільнасць да страхаў наогул. Пры гэтым міжасобасныя страхі дасягаюць свайго максімуму ў дадзеным узросце, а менавіта: страх адзіноты, некаторых людзей, пакарання, кпінаў, асуджэння з боку аднагодкаў і дарослых, страх зрабіць што-небудзь не так, не тое, не паспець, спазніцца, ня справіцца з даручаным справай, ня даць рады з пачуццямі, страціць кантроль, быць не сабой і т. д.

Рэкамендацыі для бацькоў

Каб дапамагчы дзіцяці справіцца са страхамі бацькам варта:

Прызнаўся, што страх рэальны. Гэтак жа як і страхі у дарослых, дзіцячыя страхі часцяком ірацыянальныя, але гэта не робіць іх менш рэальнымі.

-Учтите, Што, у параўнанні з дарослымі, дзеці знаходзяцца ў вельмі нявыгадным становішчы ў спробе супрацьстаяць страхам: дарослыя могуць пазбягаць заведама палохалых аб'ектаў або сітуацый, у дзяцей тут значна менш магчымасцяў.

-Скажы Дзіцяці, што ўсе людзі часам баяцца, нават дарослыя. Раскажыце дзіцяці, чаго вы баяліся калі былі маленькімі і як пераадолелі свой страх - будзьце аднак асцярожныя ў сваім аповедзе, каб не выклікаць у дзіцяці новы страх.

-не Смейцеся над сваім спалоханым дзіцём і не дражніце яго.

-адзначае Пахвалой любы, нават самы нязначны прагрэс дзіцяці ў пераадоленні страху і не крытыкуйце дзіцяці за сам страх або рэгрэс у яго пераадоленні. Пахвала з бацькоў найлепшае заахвочванне для маленькага дзіцяці, а крытыка зусім неэфектыўная для ліквідацыі любога непажаданага паводзін дзіцяці, няхай гэта будзе няўдачы ў вучобе, дрэнныя манеры або страхі. Ні ў якім разе не давайце дзіцяці зразумець, што вы яго менш любіце ці паважаеце за яго страхі.

-Позвольте Дзіцяці пакласціся на вас. Вядзіце сябе спакойна і ўпэўнена. Спалоханыя дзеці адчуваюць недахоп упэўненасці. Дайце ім адчуць, што Вы іх падтрымліваеце і кантралюеце сітуацыю.

- ... Але не перашчыруйце інакш «сверхохраняемый» дзіця можа вырашыць, што яму сапраўды ёсць чаго баяцца і стане яшчэ больш спалоханы і занадта залежым ад аднаго з бацькоў.

Пераканацца, што не вы адказныя за страх. Занадта частыя перасцярогі: «не бяры вострыя прадметы, а то паранішся і можаш памерці»; дзеянні - калі дзіцяці, напрыклад, замыкаюць у цёмнай пакоі ў якасці пакарання; або пагрозы - «мы сыходзім і пакінем цябе з гэтай цёткай», бацькоў могуць стаць крыніцай страху. І, нарэшце, адсутнасць дысцыпліны, выразных правіл і прадказальнасці палохаюць маленькіх дзяцей, якія маюць патрэбу ў дастатковай ступені знешняга кантролю.

-не Спрабаваць «выбіць клін клінам», прымушаючы дзіцяці сустрэцца тварам да твару з страшным яго аб'ектам або сітуацыяй і «пераканацца, што нічога страшнага ў гэтым няма». Замест гэтага акажыце дзіцяці эмацыйную падтрымку і мякка паступова дапамажыце яму зразумець прыроду таго, што ён баіцца. Аптымальны набор дзеянняў можа быць такім:

1. Прызнанне: Спакойна і ўпэўнена скажыце дзіцяці, што Вы бачыце і разумееце, што ён баіцца

2. Тлумачэнне - маленькім дзецям часта бывае досыць простага тлумачэння сутнасці страху.

3. Ускосная дэманстрацыя. Калі дзіця баіцца сабак, то прагляд фільма пра хлопчыка яго ўзросту і яго каханай сабаку можа дапамагчы яму адчуць сябе больш упэўнена. Не варта аднак знаёміць дзяцей з фільмам, казкамі або малюначкамі, якія могуць узмацніць іх страх, дзе сабакі кусаюцца.

4. Гутарка, Абмеркаванне. Папытаеце вашага дзіцяці расказаць пра яго страхах і ўважліва з разуменнем выслухайце яго.

Калі страхі дзіцяці пачалі ўплываць на жыццё ўсёй сям'і або на распарадак жыцця самога дзіцяці, звярніцеся да прафесіяналу, сямейнаму кансультанта або псіхатэрапеўта, дзіцячаму псіхолага.

Ржеутская Н.А., педагог-псіхолаг ДУА «Гімназія №7 г. Мінска»

Выкарыстаны матэрыялы сайта выхаваўчай работы ДУА «Гімназія №7 г. Мінска» «ОКНА» blog.gymn7.minsk.edu.by

Канфліктаўстойлівасць - здольнасць чалавека захоўваць канструктыўны падыход ва ўзаемадзеянні з навакольнымі насуперак ўплыву Канфліктагеннасць фактараў.

Спосабы ўрэгулявання канфліктаў:

• кампраміс (саступкі з абодвух бакоў);
• інтэграцыя (калі знаходзіцца такое рашэнне, пры якім выконваюцца абодва жадання і ні адна з бакоў нічым пры гэтым не ахвяруе);
• капітуляцыя (адзін бок безумоўна саступае перамогу іншы);
• сыход (адна бок адмаўляецца працягваць удзельнічаць у канфлікце);
• перамовы (бакі канфлікту (дзве ці больш) выкарыстоўваюць абмен прапановамі і ідэямі, каб знайсці ўзаемна прымальнае пагадненне);
• ўмяшанне трэцяга боку (індывіда або групы, якія не маюць прамога дачынення да канфлікту, але робяцца намаганні, накіраваныя на прасоўванне да пагаднення);
• пачуццё гумару.

Памятка для бацькоў па папярэджанні канфліктаў

* Паспрабуйце захоўваць у сям'і атмасферу адкрытасці і даверу

* Не давайце дзіцяці нязбытных абяцанняў

* Не стаўце свайму дзіцяці умоў

* Будзьце тактоўныя у праяве мер уздзеяння на дзіця

* Не карайце дзіця за тое, што дазваляеце сабе

* Не шантажуюць дзіцяці сваімі адносінамі адзін з адным

* Не бойцеся падзяліцца з дзіцем сваімі пачуццямі і слабасцямі

* Не стаўце свае адносіны з уласным дзіцем у залежнасць ад яго навучальных поспехаў

Памятаеце, што ребенок- гэта увасобленая магчымасць!

Скарыстайцеся ёю так, каб яна была рэалізавана ў поўнай меры!